چرا با اینکه دومین ذخایر گازی جهان را داریم با کمبود گاز مواجه هستیم؟
سیاست‌های پوپولیستی باعث شده قیمت انرژی و گاز در ایران پایینتر از متوسط جهانی باشد
مردم باید برای جلوگیری از قطعی گاز به سمت صرفه‌جویی و اصلاح در الگوی مصرف حرکت کنند
مهتاب شهریاری؛ خبرنگار سازندگی
زمستان امسال برف سنگین، دمای زیر صفر و یخبندان
کم‌سابقه برایمان به ارمغان آورده و در واپسین روزهای
دی‌ماه خاطره زمستان‌های سرد چند دهه گذشته را به
یاد مردم انداخته است. دما در برخی از شهرها از جمله
شهرهای خراسان‌جنوبی و مرکزی به‌قدری سرد شده که حیوانات زنده را به شکل توده‌ای از یخ درآورده است.
این موضوع چالش‌های زیادی را نیز از لحاظ انرژی به همراه داشته و شاهد تعطیلی‌های گسترده در بسیاری از شهرهای کشور هستیم. دیروز شهرهای مختلف استان‌تهران نیز به دلیل برودت هوا و صرفه‌جویی در مصرف گاز با تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات خود مواجه شـدند و احتمال دارد این وضعیت در چند روز آینده هم ادامه داشته باشد. در همین حال مصرف روزانه گازدر کشور به صورت تصاعدی در حال افزایش است و پیش از بارندگی‌های هفته گذشته از ۸۵۰ میلیون متر مکعب گذشته و به نظر می‌رسد در روزهای آینده که یخ و سرما گستره وسیع‌تری از کشور را درگیر کند از این ارقام هم گذر کند.
دولت همانطور که در مقوله نان خود را مقید پرداخت یارانــه می‌داند، در مقوله انرژی هم با هدف حمایت از اقشــار کم برخوردار، طرفدار افزایش قیمت به منظور کاهش مصرف نیست و ترجیح می‌دهد، گاز بخش تولید را قطع کند تا به مردم فشـار وارد نیاورد. به این ترتیب تداوم تأمین گاز خانگی خط قرمز دولت بوده و اولویت اول را دارد. ۸۵۰ میلیون متر مکعب معادل ۷۸ درصد از تولید روزانه در بخش خانگی و بقیه درصنایع و بخش تجاری مصرف می‌شود. با ورود توده هوای
ســردی که وارد کشور شد و در روزهای آینده ماندگار است عمال فشار روی شبکه توزیع گاز آنقدر زیاد می‌شود که اختلال در گازرسانی محتمل است.هم‌اکنون بیش از ۷۰ درصد از گاز تولیدی کشور در بخش خانگی مصرف می‌شود.
روزهای سردتر در راه است
بر اساس گزارش‌ها، سامانه بارشی که اکنون به استان مرکزی رسیده به‌زودی به تهران می‌رسد. این سامانه در خوزستان،بوشهر،کهگیلویه‌وبویراحمد، چهارمحال‌وبختیاری،لرستان،ایلام،کرمانشاه،کردستان و جنوب زنجان فعال است که این بارش‌ها در کرمانشـاه و لرستان به صورت برف و حجیم خواهد بود.
به این ترتیب امروز و فردا عالوه بر استان‌های مذکور
بارش برف در تهران، البرز، قزوین، زنجان، قم و همدان
آغاز می‌شود که در شهر تهران بارش‌برف بیشتر از بارش
برف قبلی خواهد بود و باعث بروز مشکلاتی برای تردد وسایل نقلیه خواهد شد. به این ترتیب احتمال قطعی بیشتر گاز وجود دارد.
اقتصاددانان سال‌هاست که از مصرف مسرفانه منابع سخن می‌گویند و معتقدند رفاهی که در کشور ما شکل گرفته، مصنوعی است و قیمت انرژی باید واقعی باشد تا سیگنال مصرف بی‌رویه را ندهد اما این سخنان هم به مذاق مردم خوش نمی‌آید و هم سیاستمداران آن را قبول ندارند.مردم خوششان نمی‌آید چون فکر می‌کنند، مویی از خرس کندن هم غنیمت است و سیاستمداران هم خوششان نمی‌آید چون با همین ابزارها رأی جمع می‌کنند؛ در این میان منابع کشور که در همه جای دنیا صرف توسعه می‌شود، در کشور ما می‌سوزد و از بین
می‌رود.حتی خیلی از خوانندگان این گزارش هم ممکن است از طرح چنین مسائلی خوششان نیاید چون پرسش مهمی که در ذهنشان نقش می‌بندد این است که اگر خودمان مصرف نکنیم از کجا معلوم که این منابع صرف توسعه کشور شود.
کجای کار اشتباه است؟
وقتی نظام حکمرانی درسـت کار نکند، دومین ذخایـر گازی جهان را هم که داشــته باشی، ناچار به قطع گاز می‌شوی. یکی از حفره‌های نظام حکمرانی در کشور ما، سیاستگذاری غلط برای مصرف انرژی است. مساله را اینگونه می‌توانیم طرح کنیم که پس از سرد شـدن هوا در روزهای گذشته، مصرف گاز در مشــترکان خانگــی، تجــاری و اداری بسیار افزایش یافته است. در نتیجه دولت برای اینکه جامعه را راضی نگه دارد، گاز صنایع را ســهمیه‌بندی کرده است. صنایع پتروشیمی پیش از همه با نوبت‌بندی گاز مواجــه شده‌اند. پس از صنایع پتروشیمی، رتبه دوم اعمال محدودیت مربوط به فولادسازها و تولیدکنندگان سیمان است و هر چه هوا سردتر شود، محدودیت‌های گازی صنایع به تدریج به بقیه رشته فعالیت‌های صنعتی نیز خواهد رسید. حتی صنوف توزیعی و رســتوران‌ها نیز در روزهای گذشته با محدودیت مواجه شده‌اند. این چرخه غلط عوارض زیادی دارد از جمله اینکه می‌تواند تولید را زمین‌گیر کند و رشد اقتصاد را کاهش دهد. این چرخه معیوب همچنین منجر به شکل‌گیری یک پارادوکس در کشور ما شده است.
در حال حاضر گاز ده‌ها اداره و سازمان دولتی پرمصرف قطع شــده و دولت مدعی است که به منظور تأمین نیازها و حفظ سطح فشار گاز در مناطق مختلف، تمام پالایشگاه‌ها با حداکثر ظرفیت درحال کار هســتند تا فرآیند گاز رسانی به مردم و بخش تولیدی و نیز عملکرد نیروگاه‌ها برای تولید برق دچار اختلال نشود.
طی ۱۰ سال گذشــته رشد اقتصاد ایران ۰/۴ درصد و تقریباً برابر با صفر بوده است. یعنی در کشور ما انرژی خیلی بیشتر از کشـورهای صنعتی و با رشد بالا مصرف می‌شود اما رشد اقتصاد در کشور ما نزدیک به صفر است و با وجود این با کمبود انرژی هم مواجه‌هستیم. این در حالی است که اگر اقتصاد ما بخواهد رشد کند یکی از گلوگاه‌های آن انرژی است. موضوع این است که همزمان با ایران، اروپا نیز گرفتار مشــکل کمبود گاز شده با این تفاوت که مشکل در کشور ما مصرف بالای گاز خانگی است که منجر به سهیمه‌بندی گاز در بخش تولید شــده اما مشکل اروپا کمبود گاز به خاطر جنگ روسیه و اوکراین است و عجیب است که حجم گازی که در جریان اختلافات اروپا با روسیه مورد تحریم قرار گرفته ۲۲۰ میلیون مترمکعب است.
در این میان پیشبینی می‌شود که قطعی گاز در کشور ما حدود ۶ میلیارد دلار خســارت به بخش فولاد وارد می‌کند که این خسارت در بخش پتروشیمی ۵ میلیارد دلار برآورد شده اســت و دیگر بخش‌های تولید مثل سـیمان و... نیز حدود ۴ میلیارد دلارزیان خواهند دید. تولید ناخالص داخلی کشورهای حوزه اروپا ۱۷ تریلیون دلار اســت و تولید ناخالص داخلی ایران ۲۳۰ میلیارد دلار. در این میان خسارت اروپا ۸.۵ درصد برآورد شده و خسارت ایران ۶.۵ درصد و از همه مهم‌تر اینکه اروپا واردکننده گاز طبیعی است اما ایران دومین دارنده منابــع گاز طبیعی دنیا. نتیجه اینکه کشور ما سرشار از منبع مهمی نظیر گاز اسـت که این منبع، سوخت مورد نیاز توسعه خیلی از کشورها را تأمین کرده اما برای ما فقط زیان است.
قطع گاز ترکمنستان
یکــی از اتفاقاتی که در روزهای گذشته مشکلات ما را مضاعف کرده، قطع گاز صادراتی ترکمنســتان به ایران است. با قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران به خاطر نیاز گازی شــدید آن کشور در برخی مناطق ایران افت فشار و قطع گاز رخ داده است.
چه باید کرد؟
به دنبال افزایش قابل توجه برودت‌هوا در روزهای اخیر مصرف گاز در بخش خانگی رکــورد جدیدی از خود به جا گذاشــته و احتمال دارد تعطیلی ادارات و مدارس اســتان تهران تا آخر هفته ادامه داشته باشد. به گفته جواد اوجی،وزیر نفت میانگین دما در ۲۰ استان حدود ۱۰ درجه زیر صفر بوده و میزان مصرف گاز بخش خانگی کشور به مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده که رکوردی بی‌سابقه است. برای کنترل مصرف در روزهای اخیر ادارات و مدارس در بسیاری از شهرها و اســتان‌ها تعطیل شده و این احتمال وجو دارد که تا آخر هفته باز هم شاهد تعطیل شدن مدارس و اداره‌های دولتی باشیم.
هر چند وزیر نفت از پایداری شبکه گازرسانی در سراسر کشور خبرداده اما برخی اخبار از قطع شدن گاز بسیاری از شهرها و مناطق کشور خبر داده‌اند. از آنجایی که برودت هوا تا پایان هفته ادامه دارد و به گفته اوجی واردات گاز از ترکمنستان هم از دیروز قطع شده این احتمال مطرح است که گازرسانی در روزهای آتی با مشکلات بیشتری همراه شود. این روزها دولت تلاش می‌کند، شهروندان را بــه مصرف کمتر گاز ترغیب کند. درهمین زمینه وزارت نفت از مردم خواسته صرفه‌جویی کنند و باید ۱۰۰میلیون مترمکعب در روز کاهش مصرف داشته باشیم تا از این اوضاع خارج شویم. مردم روزانه ۶ ساعت یکی از بخاری‌ها را خاموش کنند.هر روز مقام مسـئولی هشــدار می‌دهد که اگر این روند ادامه پیدا کند، گاز خانگی نیــز به زودی قطع خواهد شد. اما آیا توصیه به کاهش مصرف جواب می‌دهد؟
در ماه‌های گذشته که اعتراض‌های گسترده در سرتاسر کشور شکل گرفت بسیاری به دولت توصیه می‌کردند به هر شکل ممکن این تلاش صورت گیرد که میان مردم و معترضان آشتی برقرار شود و دولت سعی کند، راه اقناع در پیش گیرد و در عین حال اصلاحاتی را آغاز کند چراکه دولت فقط زمانی که مشروعیت دارد، می‌تواند سیاست‌های بزرگ را کلید زده و در عین حال در بحران‌ها مسائل کشور را حل‌کند.حال ما شهروندانی داریم که انگیزه‌ای برای همکاری با دولت نداشته و در مواردی حتی برعکس تلاش می‌کنند به طرقی به آن آسیب بزنند. حالا که بحث گاز در میان است و در افق پیش رو بحث نان و بنزین و خیلی دیگر از کالاها به میان آمــده، دولت باید برای ایجاد وفاق و اتحـاد در جامعه تلاش بیشتری کند.
دیدگاه خود را بنویسید