جشنواره فیلم فجر امروز درحالی آغاز می‌شود که سایه سیاست روی آن به شدت سنگینی می‌کند
گلاویژ نادری؛ دبیر گروه سینما و تلویزیون
جشنواره فیلم فجر امروز آغاز می‌شود. شاید این استعاری‌ترین جشنواره تمام جشنواره‌هایی باشد که تاکنون برگزار شده است. سینما در حال پوست‌اندازی است. ســینماگران علیه همدیگر صف‌آرایی کرده‌اند و مهمترین فســتیوال سینمایی ایران از یک ماه قبل از
آن با حاشیه روبه‌رو شــد و حملات بی‌امانی علیه‌اش آغاز شد تا کل آن را تحت‌الشعاع قرار دهد. جشنواره امسال به اتفاقات چهار ماه گذشته در کشور گره خورده است. برخی از سینماگران در جنبش زن،زندگی، آزادی، یک سوی ماجرا ایستادند و تقابل خود را با سیستم
سیاسی کشور به رخ کشیدند. صف‌بندی‌ها البته بسیار تندتر از تمام سال‌های گذشته بود اما این به معنای آن نیست که جشنواره چنین اتفاقاتی را به خود ندیده و گرفتار حواشی نشده باشد. امسال برخی سینماگران درصدد تحریم جشن خودشان برآمدند اما آیا کسی فراموش می‌کند که همین سینماگران در سال‌ها گذشته چگونه رفتار کردند؟ مثلاً مانی حقیقی که امسال جشنواره را تحریم کرده، سال ۹۱ بعد اتفاقات انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ جشــنواره فیلم فجر بود و از حضور خود در آن جشنواره دفاع و تاکید کرد: اعتقاد دارم جشنواره فیلم فجر متعلق به‌همه فیلم‌سازان است و به وزارت ارشاد تعلق ندارد. وزارت ارشاد در این میان صرفاً یک مجری است. جشنواره مانند آبرو و غیرت فیلم‌سازان است،باید از آن نگهداری کرد و بهترین راه برای نگهداری آن این است که با وجود همه مشکل‌ها و اختلاف‌ها حضور فعال و دائمی در آن داشته باشیم. تحریم کردن جشنواره فیلم فجر هر شکل فقط موجب می‌شود آن جناح از فیلمسازانی که مایل هستند، سینما را به‌یک سینمای دولتی و سفارشی تقلیل دهند، حاکمیت این رویداد سینمایی را بر عهده بگیرند.
چه بخواهیم و چه نخواهیم جشنواره فیلم فجر مهمترین رویداد سینمایی این کشور است. حتی اگر تعدادی آن را تحریم‌کرده و اعلام کنند که در آن حضور نخواهند داشـت اما باز هم خبرهایش را دنبال کرده و
برای حضور نداشتن در آن هم جنجال و غوغا به پا می‌کنند. این جشنواره سال‌هاست که با همین حاشـیه و جنجال‌ها سرپاست؛ چه زمانی که در ســال ۱۳۸۸ بیست‌وهشتمین دوره‌اش را برگزار کرد و به رنگ‌ارغوان
پس از پنج سـال توقیف در آن به نمایش گذاشته شد و تسویه‌حساب تهمینه میلانی نیز مجوز حضور در این جشنواره را با داوری کارگردانش در بخش بین‌الملل این فســتیوال پیدا کرد، چه زمانی که ســال ۱۳۹۶ با داوری کمال تبریزی، رسول صدرعاملی، مرحوم فرشته طائرپور و... با حضور فیلم‌هایی چون مغزهای کوچک زنگ‌زده،لاتاری و به وقت شــام برگزار شد و چه همین چهار سال پیش که در سال ۱۳۹۸ فیلم‌ها بخش اصلی این جشــنواره با حضور افرادی چون فریدون جیرانی، ســعید راد، محمدمهدی عسگرپور، مازیار میری و... داوری شد و فیلم‌های خورشید و درخت گردو و... از آن جایزه گرفتند. با اینکه سایه سیاست همیشه روی سینما سنگینی میکرده اما این جشــنواره متاثر از
سیاست و اوضاع سیاسی به راه خود ادامه داده است و حضور و عدم حضور عده‌ای در آن مانند فیلم‌هایی که با هم در این جشنواره رقابت می‌کنند، نه‌چندان در خاطره‌ها باقی می‌ماند و نه خیلی زود فراموش می‌شود. هر چند امسال و حال و هوایش با همه سال‌ها قبل تفاوت دارد اما نهادها دولتی که تا همین سال آینده کل تولید سینما را تسخیر خود درمی‌آورند به کمک مدیران این جشنواره آمدند و اتفاقاً پیش از شروع اعتراضات امسال، تولید
فیلم‌ها را شروع کردند که بخش زیادی از جدول فیلم‌ها
را اشغال می‌کرد. مدیران سـینمایی که در پی ریل‌گذاری و ایجاد فضایی تازه در ســینما هستند نه تمایلی به حضور بخش
خصوصی در این جشــنواره داشتند و نه تلاشی هم برای آوردن
کارگردانان شاخص کردند. آنها فیلم‌هایی از جنس خود
برای تماشاگرانی شبیه خود می‌خواهند و امسال آنقدر فیلم
تولید کردند که نیازی به بدنه سینما نداشته باشند.
دبیر جشنواره هم که سابقه تولید سریال گاندو را در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران دارد، بنا به استراتژی خاصی که با توجه به عقبه‌اش دارد، تمایلی به اطلاع‌رسانی درباره فیلم‌ها نداشت. برنامه ســینمای رسانه‌ها یک روز قبل از برگزاری جشنواره مشـخص شد و فیلم‌هایش هم به فاصله ۱۰ روز از برگزاری معرفی شــدند. او در نشست خبری جشنواره این استراتژی را مخصــوص خود خواند و اعلام کرد اگر باز هم دبیر جشنواره شود، همین روش را پیش خواهد گرفت. با اینکه شایعات حکایت از این می‌کرد که تعداد زیادی از هنرمندان از حضور در جشنواره انصراف دهند اما تا به امروز هیچ یک از آنها به‌جز علی نصیریان به‌طور رسمی اعلام نکرده که به جشــنواره نمی‌آید. این هنرمند پیشکسوت که در یکی از فیلم‌ها نقش اصلی را هم بر عهده دارد، تنها اعلام کرد در مراسم این دوره به دلیل کسالت حضور نخواهد داشت. هشت بازیگر یک فیلم با یک یادداشت آن هم در فضای مجازی از حضور در این جشــنواره انصراف دادند که آن را نمی‌توان یک انصراف رسمی تلقی کرد، چراکه هر نوع انصرافی از حضور در جشنواره باید به دبیر یا دبیرخانه فستیوال به‌طور رسمی و کتبی اعلام شود، اینجور اعلامیه‌ها فقط کاربرد تبلیغاتی و جنجالی داد. مانی حقیقــی که یکی از بازیگران این فیلم اسـت و چندی پیش در ویدئویی به تهدید شــرکت‌کنندگان در جشنواره فجر و مردمی که به تماشای فیلم‌ها می‌نشینند، پرداخته بود؛ سال ۱۳۹۱ در آخرین سال دولت محمود احمدی‌نژاد در سی‌ویکمین دوره این جشنواره در کنار مسعود فراستی و چند نفر دیگر به داوری فیلم‌های اول این جشنواره پرداخت و آن زمان به‌صراحت اعلام کرده بود: تحریم کردن جشــنواره فیلم فجر به هر شکل فقط موجب می‌شود آن جناح از فیلمسازانی که مایل هستند سینما را به یک سینمای دولتی و سفارشی تقلیل دهند، حاکمیت این رویداد سینمایی را بر عهده بگیرند.
از طرف دیگر رضا کیانیان سه روز پیش در گفتوگو با بولتن جشــنواره چهل‌ویکم فیلم فجر به‌صراحت گفت که جشنواره را تحریــم نمی‌کند اما در آن حضور هم نخواهد داشــت: من جشــنواره فیلم فجر را تحریم نمی‌کنم و معتقدم باید بگذارم کسانی که به جشـنواره اعتقاد دارند، آن را برگزار کنند. برخی نمی‌توانند مخالف خود را تحمل کنند ولی من می‌توانم مخالف خود را تحمل کنم.حتی اگر در قدرت باشم هم می‌توانم مخالف خود را تحمل کنم. من سال‌هاســت جشنواره نمی‌روم و این به علت مخالفت با مدیران و دولت فعلی نیست. آنهایی که ادعای آزادی دارنــد و تمرین آزادی می‌کنند باید بگذارند مخالف آنها هم حرف خود را بزند. اگر بگذارند مخالف حرف خود را بزند، گفتوگو اتفاق می‌افتد.
از امروز چهل‌ویکمین دوره از جشنواره فیلم فجر کار خود را آغاز می‌کند. دست‌اندرکاران یکی از فیلم‌ها این دوره که اتفاقاً از آثار بخش خصوصی است، همچنان با هم بحث‌وجدل دارند برای اینکه یکی از آنها اثبات کند، دیگری دروغ می‌گوید! تهیه‌کننده چرا گریه نمیکنی؟ از مطلع بــودن کارگردان از حضور فیلم در جشــنواره می‌گوید و برای آن شــاهد و مثال می‌آورد و کارگردان با رد حرف‌های او می‌گوید اصلاً و ابداً در جریان هیچ چیز نبوده است و تنها برای تصحیح تیتراژ فیلم در روزهای مانده به جشــنواره به استودیو می‌رفته است! انگار او در برزخی میان فشــار و تهدید بازیگران و اصرار تهیه‌کننده‌اش گرفتار شده و چاره‌ای ندارد جز اینکه خود را از این میزان فشار روحی و روانی کنار بکشد. در میان همه این هیاهوها، کیومرث پوراحمد هم که فیلمش به جشنواره راه پیدا کرد و از ابتدا هم در جریان این اتفاق بود، اعلام کرد که تصمیم بر این کار مربوط به تهیه‌کننده‌اش بوده و او هیچ دخالتی نداشته است!
با همه این اوصاف تعداد تحریم‌کنندگان جشنواره آن هم نه به‌صورت رسمی بلکه از نوع مجازی به ۱۰ نفر هم نرسیده است. هرچند حتماً تعداد زیادی از بازیگران و عوامل فیلم‌ها حاضر به حضور در جشنواره نخواهند شد و در نمایش فیلم‌ها شرکت نخواهند کرد اما بــه هر حال فیلم‌ها در سانس‌های مقرر به نمایش گذاشته خواهد شد و داوران هم به ارزیابی همه فیلم‌ها، بازی‌ها و... خواهند پرداخت. این رویداد ۴۱ ساله، دوره‌های سخت و آسانی را پشت سر گذاشته که سختی‌هایش همان‌قدر در یادها باقیمانده که آسانی‌هایش. یک اتفاق سینمایی که دولت بانی و برگزارکننده آن است و هیچ جشن و جشنواره دیگری نتوانست رقیب قدرتمندی برای آن باشـد. جشن خانه سینما در واقع برای رقابت با جشــنواره فجر و اهمیت دادن به فیلم‌های بخش خصوصی ســینما راه‌اندازی شد اما پس از چند دوره، فیلم‌هایش ملزم به‌اخذ مجوز از وزارت ارشاد برای حضور در این جشن شدند و به سرعت خاصیت خود را از دست داد،حالا هم‌چند سالی است که به‌دلیل نبود بودجه و... اصال برگزار نمی‌شود. سن جشن خانه سینما به بیشتر از ۲۱ سال قد نداد و فعلاً در همین سن باقی مانده است. اما جشنواره فیلم فجر چه موافق‌اش باشیم و چه نه به حیات خود همچنان ادامه می‌دهد و اینطور که از اوضاع‌واحوال سینما برمی‌آید از همین امسال به بعد، این جشنواره بازگشتی دوباره به سال‌های اولیه خود خواهد داشت. چراکه از این پس مانند همین امسال این جشنواره به دلیل عدم تمایل بخش خصوصی به تولید فیلم به خاطر بالا رفتن هزینه‌های تولید با فیلم‌های نهادی و سازمانی که طبق ریل.گذاری تازه در ســینمای انقلابی تولید شوند، برگزار خواهد شد. فیلم‌هایی که سازندگان آن نهادهای دولتی هســتند و بازیگرانش همان‌هایی که سال‌هاست در سینمای ایران بازی می‌کنند.
دیدگاه خود را بنویسید