نگاهی به سربازی اجباری در برخی از کشورهای جهان

محمدرضا ستاری؛ رئیس شورای سازمان جوانان حزب کارگزاران سازندگی ایران

در بسیاری از کشورهای دنیا نوعی خدمت وظیفه عمومی یا به تعبیری عامیانه‌تر خدمت ســربازی وجود دارد اما اکنون معدود کشورهایی در جهان هسـتند که خدمت سربازی در آنها به‌صورت اجباری صورت می‌گیرد. غیر از ایران که مدت خدمت سربازی در آن ۲۴ ماه یا ۲ سال به‌صورت رسمی طول می‌کشد، تقریباً حدود ۲۴ کشور هستند که دارای قانون خدمت وظیفه عمومی غیرداوطلبانه بوده و جز ایران در ۶ کشور نظیر ارمنستان، ترکیه، کره‌جنوبی و کره‌شمالی مقررات سفت و ســختی به‌منظور فراخواندن مشــمولان به خدمت وظیفه عمومی وجود دارد.

در اوکراین خدمـت سربازی از ۱۸ تــا ۲۵ سالگی است با این تفاوت که اولاً افراد بالای ۲۵ سال به خدمت فراخوانده نمی‌شـوند و افسران احتیاط نیز به مدت دو سال در دانشــگاه‌ها و بدون حضور در ارتش دوران سربازی خود را سپری می‌کنند. در برزیل نیز افراد بالای ۱۸ سال موظف به‌خدمت سربازی هستند با این تفاوت که خدمت سربازی در نزدیکترین محل زندگی افــراد صورت گرفتــه و برای کسانی که شــغل ثابت دارند معمولاً دولت سختگیری برای الزام به خدمت ندارد. در ترکیه اما خدمت سربازی به‌صورت سفت‌وسخت‌تری نسـبت به کشورهایی که اشاره شد، وجود دارد. تمامی مردان ۲۰ تا ۴۱ سال به غیر از موارد انگشت‌شمار و اســتثنا باید به خدمت سربازی اعزام شـده و بسته به نوع تحصیلات و توانمندی‌هایشان به‌طور متوسط یک سال در ارتش خدمت کنند. در دانمارک هم خدمت سربازی برای تمامی افراد ۱۸ تا ۲۷ سال به مدت ۴ ماه اجباری است. البته افراد به‌جای این ۴ ماه می‌توانند به مدت ۶ ماه در طرح‌هایی نظیر امداد در آتش‌سوزی بلایای طبیعی کار کنند. در روسیه نیز خدمت سربازی برای مردان ۱ح تا ۲۷ سال وجود دارد. با این تفاوت که افراد بالای ۲۷ سال به خدمت فراخوانده نشده و طول مدت سربازی نیز از سال ۲۰۰۸ به این‌سو یکسال تعیین شده است. علاوه‌بر پزشکان، معلمان‌ روستایی و افرادی که فرزند زیر ۳ سال دارند از خدمت سربازی در این کشور معاف هستند. اما شاید جالب باشد که بدانید در سوئیس نیز خدمت سربازی اجباری است و این کشور بزرگترین نیروی احتیاط نظامــی جهان با ۲۲۰ هزار نفر جمعیــت را دارد. در این کشــور سربازی برای تمامی مردان اجباری است که دوره آموزشـی آن ۱۸ تا ۲۱ هفته طول کشیده و به‌صورت جایگزین افراد می‌توانند در ســایر بخش‌های غیرنظامی به‌مدت ۲۶۰ روز خدمت کنند. از سوی دیگر در فنلاند نیز خدمت نظامی بســته به درجه و جایگاه افراد بین ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد و تقریباً فرار از سربازی نیز در این کشـور وجود ندارد؛ زیرا ماننــد ایران، ارائه گذرنامه تنها در صورت کارت پایان خدمت صورت می‌گیرد.

در کره‌جنوبی هم مانند ایران و ترکیه خدمت سربازی به‌صورت جدی طولانی‌مدت وجود دارد. دوره خدمت بین ۲۴ تا ۲۷ ماه است و فراریان از خدمت حتی زندانی هم می‌شوند. البته دوران سربازی نیز بسته به نیروهایی که در آن سـربازان خدمت می‌کنند، متفاوت است؛ به‌عنوان مثال خدمت در نیروی زمینی ۱۸ ماه بوده و تنها کسانی معاف از سربازی هستند که یک افتخار بین‌المللی مهم برای کشور کسب کرده باشند. اما شاید وحشتناک‌ترین مقوله خدمت سربازی اجباری در کره‌شمالی باشد. در این کشور خدمت سربازی برای تمامی مردان و زنان الزامی است. طول مدت خدمت هم برای مردان ۱۰ سال و برای زنان ۳ سال است. البته طنز تلخ این اســت که فرزندان مقامات این کشور از خدمت سربازی معاف هستند. در مصر نیز خدمت سربازی اجباری برای مردان بین ۱۸ تا ۳۰ سال وجود دارد با این تفاوت که افراد بالای ۳۰ ســال به خدمت فراخوانده نمی‌شوند و باید به ازای آن جریمه پرداخت کنند.

خدمت سربازی در مکزیک نیز در نوع خود جالب اســت؛ در این کشور تمامی مردانی که به ۱۸ سالگی می‌رسـند ملزم به خدمت به مدت یک سال هستند. اما موضوع جالب این است که در میان مشمولان قرعه‌کشی می‌شــود. افرادی که قرعه آنها توپ ســیاه باشـد به‌صورت احتیاطی یک سال را بدون انجام هیچ فعالیت و شغلی سپری کرده سپس کارت پایان‌خدمت دریافت می‌کنند. افرادی هم‌قرعه،توپ سفید نصیبشان شده باشد، یک روز در هفته که معمولاً روزهای شــنبه است باید در مراکز نظامی حضور داشته باشــند. البته داوطلبان می‌توانند به‌صورت جایگزین خدمت عنوان معلم یا مربی ورزشی را هم انتخاب کنند.