۶۰ پلاک ثبتی در بافت تاریخی شیراز برای توسعه آرامگاه شاهچراغ تخریب می‌شوند

گروه جامعه: تخریب بخشی از بافت تاریخی شیراز از دیروز آغاز شد و به نظر می‌رسد در نابودی قسمتی از خاطره شهر شیراز اراده جدی وجود دارد. اما بافت تاریخی شهر شیراز به بهانه طرح تفصیلی با عنوان بین‌الحرمین در حال نابودی است و در دوره‌های مختلف به روش‌های گوناگونی خانه‌ها و کوچه‌ها قدیمی و تاریخی شهر شعر و ادب فرو ریخته‌اند و معمولا هم همیشه درچنین مواردی یک پای کار شهرداری اســت. حالا از سه، چهار روز پیش که یکی از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی نسبت به راه افتادن بولدوزرها برای تخریب قسمت دیگری از بافتی که چند سال پیش هم بخشی از آن تخریب شده بود هشدار داد،ماجرا جدی شده است. اما کمتر از یک هفته پیش بود که غلامحسین معماریان، استاد دانشگاه علم و صنعت نسبت به ماجرای تخریب بافت تاریخی شهر شیراز در جهت پیشبرد طرح تفصیلی حرم شاهچراغ (ع) هشدار داد. او نوشت: با وجود طرح تفصیلی بافت تاریخی ابلاغی سال ۱۳۹۶ و طرح موضعی شرق شاهچراغ(ع) که سال ۱۴۰۰توسط مشاور تهیه شده تخریبی را در این بخش پیشنهاد نداده‌اند.

در اردیبهشت ۱۴۰۱ کمیسیون ماده ۵ شهرداری شیراز طرحی را تصویب کرد که بخش‌های قابل توجهـی از بافت تاریخی محلات بیات و اســحاق بیک که از قدیمی‌ترین بخش‌های شیراز قدیم هســتند، تخریب خواهند شد. کمیسیون ماده ۵ با استناد به خط پیشنهادی وزارت میراث فرهنگی، تخریب‌های گسترده‌ای را مصوب کرده است. متاسفانه وزارت میــراث فرهنگی که باید حافظ این میراث گرانبها باشــد، شــریک تخریبها شــده و کسب رضایت مسئولان محلی را بر منافع ملی و فرهنگی مردم ایران و شیراز ترجیح داده اســت. در این میان هم علاوه بر هشدار معماریان، خبرهایی از نابودی ۶۰ پلاک ثبتی که به‌عنوان بافت تاریخی و قدیمی شهر شیراز هستند، منتشر شد. امــا بیش از یک دهه اســت که شــیراز به بهانه ایجاد مسـیر بین‌الحرمین، خانه‌های تاریخی و بافت قدیمی آن را از دست می‌دهد. گاهی با طرح سـه‌ونیم هکتاری، گاهی با هدف تخریب ۵۷ هکتاری و حالا تصمیم برای کل بافت که همان ۳۶۰ هکتار اسـت. البته کارشناسان میراث فرهنگی همچنین معماری و شهرسازی بارها نسبت به تخریب این بافت هشدار داده‌اند اما به نظر می‌رسد، مسئولان در دوره‌های مختلف نسبت به تذکرها بی‌اهمیت بوده‌اند. طرح بین‌الحرمین در حد فاصل میان آرامگاه شاهچراغ و آستانه در دولت احمدی‌نژاد یعنی در دهه ۸۰ به تصویب شهرداری شیراز رســید و از آن پس به شکل دوره‌ای بخشــی از این بافت تخریب شــد. اما به نظر میرسد که به رغم طراحی‌هایی که بــرای طرح تفصیلی وجود داشته، شــهرداری به شکلی عمدی حتی مناطقی که در طرح نبــوده را هم تخریب کرده است. بر همین اساس محمدمنصور فلامکی، استاد معماری و شهرسازی و محقق بافت تاریخی شـیراز، سـال ۱۳۸۹ درباره طرح بین‌الحرمین شـیراز گفته بود: طبـق طرحی که من در مورد آن نظر دادم با اجرای طرح بین‌الحرمین هیچ خانه تاریخی در محدوده تخریب نمی‌شد اما شهرداری شیراز قبــل از اجــرای طرح، خودســرانه بافــت تاریخی محدوده بین دو حرم را خراب کــرد. طرح تخریب خانه‌های تاریخی در دولت قبل کنار گذاشــته شد اما با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیســی دوباره سر زبان‌ها افتاد. بر اســاس این طرح که از پارسال دوباره اجرای آن قوت گرفته است قســمت زیادی از بافت تاریخی شیراز که در آن ۲۰۰ خانه تاریخی قرار دارد، تخریب می‌شود تا حرم شاهچراغ گسترش یابد. گفتنی است که این تخریبها از دهه ۶۰ با ساخت خیابان غربی بارگاه آغاز شــد که در آن چندین خانه تاریخی نابود شد. در نیمه دوم دهه ۷۰ نیز تحت عنوان طرح بین‌الحرمین حدود ۷ هکتار دیگر از بافت تاریخی جنوب حرم تخریب شد. سال ۱۳۸۹ یعنی در دولت احمدی‌نژاد، طرح توسعه حرم شاهچراغ که به‌طرح ۵۷ هکتاری معروف است در شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب رسید و خیلی سریع عملیاتی نیز شد. چهار سال طول کشید تا این طرح به دلیل مغایرت داشتن با طرح جامع شهر شیراز منتفی شود.