دهمین دوره انتخابات اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور درحالی برگزار می‌شود که برخی از چهره‌های شاخص پارلمان بخش خصوصی در آن حضور ندارند
سعید خوش‌بین؛ خبرنگار سازندگی
بیستم اسفندماه، انتخابات دهمین دوره هیات نمایندگان اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور برگزار می‌شود و با توجه به مکانیزه بودن انتخابات در اتاق‌های بزرگ که تعداد اعضای زیادی دارند و آرا بیشتری به صندوق‌هایشان ریخته می‌شود، انتهای همان روز مشخص می‌شود که راه‌یافتگان به اتاق‌های بازرگانی کدام فعالان اقتصادی و از کدام طیف و گروه هسـتند. در این میان، اگرچه انتخابات اتاق بازرگانی تهران، به‌روال همیشه، حساسیت بالاتر و رقابت سخت‌تری دارد امـا انگیزه نقش‌آفرینی در اتاق ایران و ورود به ترکیب هیات‌رئیسه آن مساله مهمی برای اتاق‌های شهرستانهاست. بعد از مدت‌ها که ریاست اتاق‌ایران در اختیار اتاق تهرانی‌ها (علینقی خاموشی و محمد نهاوندیان) بود، محسن جلال‌پور از اتاق کرمان بــرای مدتی کوتاه و بعد از آن غلامحســین شـافعی از اتــاق مشهد بر این مســند نشستند. اکنون اما با محدودیت‌هایی که برای ریاست اتاق‌های شهرستان‌ها و حضور در هیات‌رئیسه اتاق ایران گذاشته‌شده و عدم شرکت برخی چهره‌های مشهور در انتخابات این دوره، رقابتی جدی برای کرسی‌های هیات‌رئیسه اتاق ایران در هیات نمایندگان اتاق شهرستان‌ها شکل می‌گیرد.
انتخابات دوردهم هیات نمایندگان اتاق‌ها بازرگانی تا همین جای کار که چند روزی به برگزاری انتخابات مانده رخدادها زیادی داشته است، برخی چهره‌ها نام‌آشنا وارد رقابت‌های انتخاباتی نشــدند، برخی در سد احراز صلاحیت‌ها ماندند، برخی‌ها بعد از تایید شدن،انصراف دادند و چهره‌های جدید و گاهاً جوان هم اســب خود را برای رقابت زین کردند. با این همه نباید از مداخله پنهان نهاد دولت در این انتخابات چشم پوشید که به‌نظر می‌رسد، سعی دارد با ابزار قدرتمندی که دارد در خروجی نهایی این انتخابات اثرگذار باشد. نخستین ابزار دولت برای اعمال نظر در این انتخابات، اصلاح دســتورالعمل انتخابات توسط شورای عالی نظارت بود؛ شورایی که بالاترین رکن اتاق بازرگانی اســت و دست بالاتر در آن را دولت دارد. اصلاح آیین‌نامه انتخابات در ۲۰ دی ماه ۱۴۰۱ ، یعنی دو ماه قبل از انتخابات و ایجاد شروط تازه‌ای برای نامزدها و رأی‌دهندگان سرآغاز رخدادهای رسمی انتخابات دور دهم بود.
آیین‌نامه‌ای که هر دوره تغییر می‌کند
شورای عالی نظارت متشکل از چهار عضو دولتی، یعنی وزیر اقتصاد، وزیر صمت، وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان ملی اســتاندارد اســت. رئیس و دو نایب‌رئیس اتاق ایران نیز اعضای بخش خصوصی این شـورا هستند. جالب توجه است که ترکیب بالاترین رکن نهاد بخش خصوصی به‌سمت دولت سـنگینی می‌کند و شاید به همین دلیل است که این شورا هر دوره قبل از انتخابات، آیین‌نامه را اصلاح می‌کند و شــروطی به آن می‌افزاید که اعمال آنها می‌تواند به نفع یا زیان افراد یا گروههایی در بخش خصوصی باشد، طرفه آنکه آیین‌نامه مورد اجرا برای انتخابات دور دهم هیــات نمایندگان روز ۲۰ دی‌ماه تصویب، روز ۲۵ دی‌ماه ابلاغ شد. یعنی تصویب این آیین‌نامه ۵۰ روز قبل از تاریخ اولیه انتخابات که دهم اسـفند بود، صورت گرفت و ۴۵ روز مانده به انتخابات برای ابلاغ اجرا شـد؛ در حالی که این آیین‌نامه شروط نامزدها و رأی‌دهندگان را تعییــن می‌کند. تصویب دیرهنگام این آیین‌نامه به‌وضــوح با حق عضویت افراد در نهادها مدنی که به آنها فرصت نقش‌آفرینی در انتخابات، چه به‌عنوان نامزد و چه به‌عنوان رأی‌دهنده می‌دهد در تناقض است. این آیین‌نامه فارغ از محتوای آن و تبعاتی که برای فعالان بخش خصوصی دارد از نظر زمان تصویب و ابلاغ کاملاً جای انتقاد دارد. جای تأسف است که فعالان بخش خصوصی عضو اتاق‌ها تا کمتر از دو ماه به انتخابات نمی‌دانند که آیا حق نامزد شــدن یا رأی دادن در انتخابات را دارند یا نه؛ بدتر اینکه عمده شروط نامزدها و رأی‌دهندگان معطوف به گذشــته است و هیچ جایی برای آمادگی اعضا،مهیا شدن آنها برای انتخابات نمی‌گذارد. این روش به‌وضــوح در درازمدت به عضویت در اتاق‌ها آسیب وارد می‌کند چون هیچ عضوی نمی‌داند آیا موعد انتخابات شروط ســلیقه‌ای شورای عالی نظارت را خواهد داشت یا خیر. به نظر می‌رسد یکی از اصلی‌ترین مسائلی که باید در اتاق دور دهم با فوریت اصلاح و نهایی شــود، آیین‌نامه انتخابات است تا حداقل افرادی که سه سال قصد دارند با نیت اثرگذاری و نقش آفرینی وارد نهاد بخش خصوصی شــوند با آیین‌نامه شب قبل از انتخابات غافلگیر نشوند.
شورای عالی‌نظارت در آیین‌نامه‌ای که البته رئیس اتاق ایران از امضا کردنش امتناع کرده بود و در نهایت صورت‌جلسه آن را هم با حاشیه‌نویسی امضا کرد، چند شرط مهم و اثرگذار گنجاند که قواعد بازی‌های انتخاباتی را تا حدود زیادی تغییر داد. اگرچه پیش از این عنوان شده بود که هیچ فردی بیش از دو دوره نمی‌تواند رئیس اتاق بازرگانی باشـد اما عده‌ای امیدوار به حذف این بند یا حداقل اصلاح آن بودند اما شورا نه‌تنها این بند را حفظ کرد که تبصرهای جدید بر آن افزود که اعضای هیات‌رئیســه اتاق تهران و شهرســتان‌ها در هـر دوره همزمان امکان تصدی سمت در هیات‌رئیسـه اتاق ایران در همان دوره را نخواهند داشت. این در حالی اسـت که در اغلب دوره‌ها اعضای هیات‌رئیسه اتاق ایران متشکل از رؤسا یا حداقل اعضای هیات‌رئیسه اتاق‌های تهران و شهرستان‌ها بوده است.
ائتلاف‌ها و اتحادها
تغییرات آیین‌نامه جدید تبعات پرحاشیه‌ای داشــت. برای مثال غلامحسن شافعی که سال‌ها رئیس اتاق مشهد و دو دوره رئیــس اتاق ایران بود، دیگر انگیزه‌ای بــرای حضور در انتخابات نداشــت و ثبت‌نام نکرد. علاوه‌بر او بسیاری از رؤسای اتاق‌های بازرگانی کشور سابقه ریاســت دو دورهای و بیشتر را داشتند که با این آیین‌نامه ترجیح دادند دیگر در انتخابات نباشــد. از طرفی این آیین‌نامه شاید به برخی از نمایندگان بخش خصوصی علامت مداخله جدی و اثرگذار دولت در ادامه فرآیند انتخابات و فعالیت هیات نمایندگان در دور بعدی را داد تا این چهره‌ها دیگر تمایلی به حضور در انتخابات نداشته باشند. از فهرست هیات‌رئیسه ۷ نفره اتاق ایران، تنها یک نفر در رقابت‌های انتخاباتی دور دهم حضور دارد و از هیات‌رئیســه اتاق تهران هیچکس. غلامحسین شافعی، محمدرضا انصاری، کیوان کاشفی، غلامحسین جمیلی و محمد امیرزاده در این دور ثبت‌نام نکردند،مسعود خوانساری نتوانست از سد احراز اهلیت تجاری بگذرد تا حسین سلاح‌ورزی تنها عضو هیات‌رئیسه دوره نهم باشد که در انتخابات دور دهم نیز حضور دارد. سلاح‌ورزی با ایجاد گروه اتاقی برای همه با تکیه‌بر سابقه خود در اتاق بازرگانی خرم‌آباد و ایران، این بار انتظار دارد، بتواند به ریاست اتاق ایران برسد. او برابر مقررات نمی‌تواند در اتاق لرستان رئیس باشد اما این محدودیت برای او فرصت بزرگ تجمیع توان برای کسـب صندلی ریاست اتاق ایران را فراهم کرده است. ضمن اینکه در این رقابت هیچ رئیس اتاق دیگری یا احدی از اعضای هیات‌رئیسه نمی‌توانند با او رقابت کنند که این مساله راه را برای او بازتر می‌کند. با این همه، چهره‌های شاخصی در دیگر اتاق‌ها شهرستان‌ها از هم‌اکنون با هدف حضور در هیات رئیسه اتاق ایران به صحنه خواهند آمد.
همچنین از فهرست پنج نفره هیات‌رئیسه اتاق تهران نیز علأمیرمحمدصادقی که از ابتدای انقلاب تاکنون همیشه در اتاق‌بازرگانی حضورداشته و هیچگاه صندلی‌اش خالی نبوده، این بار در انتخابات ثبت‌نام نکند. البته مشکلات جسمانی و بیماری احتمالاً اصلی‌ترین دلیل عدم‌حضور میرمحمدصادقی اســت. شــاید حاج‌آقا میرمحمدصادقی پررنگ‌ترین نامی باشد که غایب این دوره است. محمد اتابک و ناصر ریاحی نیز در این دوره ثبت‌نام نکردند و مسعود خوانساری و سیده‌فاطمه مقیمی نیز با مهر عدم احراز اهلیت از رقابت‌ها کنار رفتنــد تا در این دوره کسب صندلی‌های هیات‌رئیسه اتاق تهران و ایران از جذابیت های پرحاشیه انتخابات باشد. تاخیر در تصویب و ابلاغ آیین‌نامه همه برنامه‌های انتخاباتی از ثبت‌نام گرفته تا بررســی مدارک و اعتراض نامزدها را به تاخیر انداخت تا نه‌تنها تقویم رسمی انتخابات چند بار اصلاح شود و تاریخ برگزاری انتخابات از دهم به بیستم اسفند منتقل شود بلکه کار گروه‌ها برای تهیه لیست نهایی تیم‌ها نیز با مشکل مواجه شود.
گــروه ائتلاف برای فردا که در دو دوره گذشـته در انتخابات اتاق تهران برنده بود، در این دوره نیز زودتر از بقیه فهرست نهایی ۴۰ نفره خود را اعلام کرد گرچه به نظر می‌رسد این تعجیل باعث شد تا فهرست این گروه یک‌روز پس از انتشار تغییر یابد. ائتلاف برای فردا که در غیاب مسعود خوانساری دوباره به یحیی آل‌اسحاق رجوع‌کرده و او را به‌فهرست خود بازگردانده‌بودند با مشاهده نام او در یک فهرست انتخاباتی دیگر که نتیجه اتحاد گروه‌های رقیب اســت، نام او را از فهرســت خود خط زدند. ائتلاف برای فــردا که بخشـی از اعضای دوره قبلش به دلیل عدم ثبت‌نام یا انتخابات درون گروهی در این دوره حضور ندارند،چهره‌های جدید را معرفی کرده اما به نظر می‌رسد فاقد یک چهره اثرگذار برای معرفی به‌عنوان سرلیســت باشد و این فقدان کارش را برای رقابت با دیگران سخت می‌کند.
گروه‌های رقیب در دو روز نخست تبلیغات کمی بی‌برنامه و سردرگم نشــان می‌دادند، در ساعات پایانی روز دوم دست به اقدامی عجیب زده و سر یک میز با یکدیگر متحد شدند. حضور چهره‌هایی از گروه‌ها مختلف مانند پیشگامان تحول، فعالان توسـعه و اتاق نوین برای ارائه لیست واحد با توجه به تفکرات و خط‌مشی‌های گذشته تا حدود زیادی عجیب بود. احمد پورفلاح از چهره‌های باســابقه که خود نامزد انتخابات نیست با نشستن در کنار مجیدرضا حریری چهره همیشــه منتقد اتاق، سیدحمید حســینی خزانه‌دار سـابق اتاق تهران، محمدمهدی رئیس‌زاده، محمدرضا بهزادیان یا دیگر چهره‌های تشــکلی منجر به ارائه لیســتی واحد از گروه‌های مقابل ائتلاف برای فردا شد که در آن دولتی‌های سابق مانند حمیدرضا صافدل، رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت نیز حضور دارند. این گروه یحیی آل‌اسحاق را نیز در فهرســت خود جای داد تا به قول فوتبالی‌ها هایجک کند و یکی از گزینه‌های اصلی ائتلاف برای فردا را از تیم رقیب بیرون بکشد. البته این گروه در ظاهر نامنسجم، به سراغ دیگر چهره‌های ائتلاف برای فردا هم رفته و برای مثال رضا پدیدار را در فهرست خود قرار داده است. با این یارکشی‌ها، انتخابات دور دهم اتاق تهران رقابت ائتلاف و اتحاد خواهد بود. جامعه رأی‌دهندگان در انتخابات اتاق بازرگانی چندان گسترده و بزرگ نیست. به‌خصوص اینکه از تعداد کل اعضا اتاق‌های بازرگانی که نزدیک به ۵۰هزار نفر می‌شوند، ترغیب و تشویق افراد واجد شرایط به حضور در محل انتخابات در روزهای پایانی اسفند کار ســختی است و برنده انتخابات افراد و گروههایی خواهند بود که بتوانند افراد بیشتری را متقاعد کنند در یک روز شلوغ اسفندماه از کســب‌وکار خود بزنند و به محل رأی بروند و به فرد یا لیســت مدنظر خود رأی دهند.
دیدگاه خود را بنویسید