پس از بارها شایعه تغییر دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور سرانجام با انتصاب سردار علی‌اکبر احمدیان، به یک دهه حضور دریابان علی شمخانی در این جایگاه خاتمه داده شد
با حکم رهبر انقلاب، علی شمخانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشاور سیاسی رهبر شد
آیت وکیلیان؛ گروه سیاسی
منظومه تغییرات و جابه‌جایی‌ها در دولت رئیسی شدت گرفته است؛ تا پیش از این، اگر تغییرات متمرکز بر وزیران و مدیران بود اما یکشنبه شب اتفاق دیگری رخ داد و حساب توییتر منتسب به «علی شمخانی» این بیت شعر از محتشم کاشانی که «حرفی که در حجاب ز گفت و شنود بود / آخر به رمز گفت و به ایما شنود و رفت» را ـ بدون یک کلمه کم و یک کلمه زیاد ـ منتشر کرد که نشان از یک تغییر در عالی‌ترین نهاد امنیتی می‌داد. این‌گونه هم شد و ابراهیم رئیسی طی حکمی «علی‌اکبر احمدیان» را جانشین علی شمخانی در سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی کرد. البته طی هفته‌های اخیر در محافل مختلف، شایعات زیادی در خصوص قصد شمخانی برای کناره‌گیری از دبیری شورای عالی امنیت ملی بر سر زبان‌ها افتاده بود. گویا بحث تغییر «علی شمخانی» از همان زمان که رئیسی، ساختمان قوه قضائیه را ترک کرد و در قامت رئیس دولت به پاستور نقل مکان کرد، در سر داشت. ظاهراً تحمل و تاخیر دو ساله رئیسی در عدم تغییر دبیر شورای عالی امنیت ملی که «علی شمخانی» همچنان بر سریر آن تکیه داشت، نبود فرد مناسب مد نظرش بود. در غیر این صورت او در تغییر شمخانی تعجیل می‌کرد. به نظر می‌رسد که زمان این تغییر فرارسیده بود و «علی‌اکبر احمدیان» به‌عنوان دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی انتخاب شد. ناگفته نماند که از همان شب که توییت شمخانی و خبر آن توسط «نورنیوز» (رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی) منتشر شد، ظن و گمان‌ها هم در مورد این جابه‌جایی و دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی بالا گرفت. «احمد وحيدى»، وزیر فعلی کشور، «سردار غلامعلی رشید» از بنیان‌گذاران سپاه و «سردار رحیم صفوی» فرمانده اسبق سپاه و از مشاوران رهبری از جمله افرادی بودند که نام آنها برای جانشینی شمخانی مطرح می‌شد. با این اوصاف، اصلی‌ترین گمانه که از سوی رسانه‌های تندروی اردوگاه اصولگرایی به عنوان جانشین شمخانی دست به‌دست می‌شد، مربوط به سردار «علی‌اکبر احمدیان» بود. اخبار غیررسمی از طیف مورد اشاره حکایت از حضور احمدیان یعنی رئیس مرکز راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی حکایت داشت. تا جایی که پیش از اعلام حکم رسمی، رجانیوز خبر انتصاب احمدیان را منتشر کرد و حتی نوشت که رهبری نیز حکم نماینده رهبری در این شورا را برای این سردار سپاه امضا کرده است. همچنان که تسنیم نیز نوشته «سردار علی‌اکبر احمدیان» با حکم رهبر معظم انقلاب به عضویت در شورای عالی امنیت ملی درآمد و با حکم رئیس جمهور به عنوان دبیر این نهاد انتخاب شد.»
دبیری که حکم از روحانی گرفت
شهریور ماه سال ۱۳۹۲ بود که حسن روحانی، رئیس جمهور وقت، علی شمخانی را به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی معرفی و انتخاب کرد. پیش از او، سعید جلیلی به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی فعالیت می‌کرد و مسئول پیگیری پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران هم بود. البته این پرونده در همان روزها از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه منتقل شد.
پیش از شمخانی، سعید جلیلی از سال ۸۶ تا ۹۲، علی لاریجانی از سال ۸۴ تا ۸۶ و خود روحانی از سال ۶۸ تا ۸۴ به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی فعالیت داشته‌اند. علی شمخانی متولد ۱۳۳۴ در اهواز بود و رئیس مرکز مطالعات راهبردی نیروهای مسلح، عضو شورای راهبردی روابط خارجی ایران، رئیس کمیته سیاست‌های دفاعی امنیتی شورای عالی امنیت ملی ایران، قائم‌مقام فرمانده کل و وزیر سپاه در کابینه میرحسین موسوی، وزیر دفاع در کابینه اول و دوم خاتمی به مدت ۸ سال بود. خبر انتصاب او را ابتدا خبرگزاری فارس اعلام کرد سپس محمدرضا صادق، مشاور امور رسانه‌ای رئیس جمهور در گفت‌وگو با تسنیم آن را تایید کرد.
چهره‌ای ذوابعاد در عالم سیاست
علی شمخانی در فضای سیاسی ایران، چهره‌ای متفاوت داشته است. شمخانی در تمامی سال‌هایی که به‌صورت رسمی در سیاست حضور داشته و پست‌های کلیدی را گرفته است، نوع سیاست‌ورزی او به گونه‌ای بوده که چهره و سیمایی فراجناحی از خود نشان دهد. هر چند به دلیل حضور و نقش پررنگ در دولت‌های اصلاحات و اعتدال، جریان اصولگرایی او را از دایره خودی‌های خود قرار نمی‌داد. شمخانی کسی است که هم به‌عنوان یکی از حامیان میرحسین موسوی در انتخابات ۸۸ به حساب می‌آمد، هم با عملکرد و مواضعش نسبت خود با نظام را بعد از انتخابات روشن کرد و هم در جریان اعتراضات سال‌های اخیر در رأس دبیرخانه‌ای حضور داشت که برای نحوه برخورد با معترضان تصمیم می‌گرفت.
نقش محوری در احیای توافق ایران و عربستان در چند ماه اخیر علی شمخانی، ماموریت مذاکره با کشورهای منطقه و البته نقش محوری او که خیلی هم به چشم آمد و محل بحث در رسانه‌ها و بین ناظران سیاسی بدل شد، نقش محوری او در احیای توافق بین ایران و عربستان بود. حضوری که البته با انتشار عکس‌هایی از پسرش با تیپ غیر رسمی در دیدارهای رسمی حاشیه‌ساز هم شد؛ همان پسری که پیش‌تر هم بارها در مورد فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌اش، حرف و حدیث‌های زیادی مطرح شد و هیچ‌گاه جواب درخوری به این حواشی داده نشد. پیش از آن هم چند باری در پروژه‌های دیگری حضور داشت که همگی کم‌و‌بیش اشتراکاتی داشتند. عمده فعالیت او معطوف به موضوعات مرتبط با اعراب خوزستان و کشورهای عربی و منطقه بود.
اصالت او به‌عنوان یکی از اعراب خوزستان، تسلط بر زبان و شناخت نسبت به مسائل سیاسی، فرهنگی و جغرافیایی منطقه قطعاً در این مساله موثر بوده است؛ اما به‌نظر می‌رسد تمایل او برای هدایت یا دست کم بخشی از هدایت پروژه‌هایی از این دست را نباید در این رزومه نادیده گرفت. هنوز با قاطعیت نمی‌توان گفت که مجموعه حکمرانی نظام از جمله رئیس دولت و شورای عالی امنیت ملی بر اثر اختلاف یا اتفاقاتی در متن و حواشی عملکرد دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی تصمیم به برداشتن او از این سمت مهم گرفته یا برای این فرمانده سابق نظامی کشور برنامه، پروژه و ماموریت تازه‌ای دارد اما برخی رسانه‌ها از او به‌عنوان گزینه‌ای جدی سفیر ایران در عربستان یاد می‌کنند. «نورنیوز» در خبری نوشت: برخی کانال‌های تلگرامی پس از اعلام کناره‌گیری دریابان شمخانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی مدعی شدند که او به عنوان سفیر جدید ایران در عربستان سعودی منصوب شده است. بر اساس اطلاعات رسیده به نورنیوز، این خبر از اساس كذب بوده و صحت ندارد.
اختلاف در درون دولت روحانی
هر چند شمخانی تا پایان دولت روحانی بر سر کار خود ماند اما همان زمان هم اختلافاتی میان دولت و شمخانی در مقام دبیری شورای عالی امنیت ملی وجود داشت. ریشه این اختلافات معمولاً به توافق هسته‌ای ایران و گروه کشورهای ۱+۵ برمی‌گشت. جایی که شمخانی همواره با امضای این توافق مخالف بود. او همچنین چندین بار به صورت علنی در اظهارات خود امضای برجام را یک اشتباه خواند. همچنین در زمانی که گفت‌وگوهای احیای برجام با حضور عباس عراقچی به عنوان معاون وزیر امور خارجه در وین در جریان بود، نورنیوز به‌عنوان رسانه وابسته به شورای عالی امنیت ملی همواره خبرهایی را به نقل از منابع آگاه منتشر می‌کرد که نشان می‌داد، گفت‌وگوها یا در مسیر توافق نیست یا مدعی می‌شد متن توافق روی میز خواسته‌های ایران را تامین نمی‌کند. روندی که نشان می‌داد شمخانی با احیای برجام دست کم با آن شرایطی که دولت روحانی بر سر جزئیات آن به توافق رسیده، موافق نیست.
سردار احمدیان کیست؟
احمدیان (متولد سال ۱۳۴۰) رئیس مرکز راهبردی سپاه پاسداران و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است و از سال ۷۶ الی ۷۹ فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران و از سال ۷۹ تا ۸۶ ریاست ستاد مشترک سپاه پاسداران را بر عهده داشت. وی از ابتدای تاسیس سپاه در این نهاد حضور داشته و وی با شروع عملیات فتح‌المبین در این عملیات شرکت کرد و پس از آن با توجه به سوابق موفق در سازماندهی سپاه استان بندرعباس با ابلاغ فرمانده کل سپاه، مسئولیت سازماندهی و هماهنگی و تعیین فرماندهان و شورای فرماندهی منطقه ۶ سپاه در استان‌های بندرعباس، کرمان و سیستان‌وبلوچستان را برعهده گرفت و پس از آن به ریاست ستاد این منطقه منصوب شد و در همین دوران در عملیات خيبر، والفجر مقدماتی و والفجر ۳ حضور یافت. احمدیان از سال ۶۳ با تشکیل مناطق و قرارگاه‌های بزرگ ۵ گانه سپاه به ریاست ستاد منطقه ۴ و قرارگاه نوح منصوب شد. این قرارگاه شامل استان‌های فارس، بوشهر، کرمان، کهگیلویه‌وبویراحمد، هرمزگان و یزد در کنار لشگرهای ۴۱ ثارالله، ۱۹ فجر، تیپ ۱۸ الغدیر، احمدبن موسی، امیرالمومنین، کوثر و المهدی بود و در همین مسئولیت در عملیات بدر شرکت کرده و همزمان با کار دریایی نیز آشنا شد. در سال ۱۳۶۴ و با صدور حکم تاریخی امام مبنی‌بر تشکیل نیروهای سه گانه سپاه به ریاست ستاد نیروی دریایی سپاه منصوب شد و در همین مسئولیت در عملیات کربلای ۳ و ۴ حضور یافت و از همین نقطه یعنی حضور در خور عبدالله و شمال خلیج‌فارس، تجارب جدی‌تر دریایی خود را کسب کرد. در طول مدت باقی‌مانده تا پایان جنگ تحمیلی، وی از جمله کسانی بود که در ایده ایجاد یک نیروی دریایی جدید و بدیع همچنین عملیات دریایی مقابله به مثل نقش اساسی ایفا و در بسیاری موارد شخصاً در عملیات مقابله به مثل ایفای نقش کرد؛ همچنین مسئولیت طراحی و اجرای مانور بزرگ دریایی شهادت را به عهده داشت. این سردار دفاع مقدس پس از پایان جنگ تحمیلی به سمت جانشین فرماندهی نیروی دریایی سپاه (در زمان تصدی دریابان شمخانی) منصوب شد و به تئوریزه کردن تجارب بزرگ دریایی دفاع مقدس به خصوص مقابله با ناوگان متجاوز آمریکا همت گماشت و از جمله معماران اصلی نیروی دریایی جدید و بدیع سپاه که بر مبنای ایده‌های انقلاب شکل گرفته بود همچنین از اولین نظریه‌پردازان ایده دفاع نامتقارن بود. دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی از سال ۱۳۷۹ به عنوان رئیس ستاد مشترک سپاه از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منصوب شد. وی در این دوران طرح تحول سازمانی سپاه را تهیه و پس از تصویب فرمانده کل قوا، زمینه اجرایی کردن آن را فراهم کرد و در اجرای این طرح، اهتمام فراوانی داشت. سردار احمدیان، دانش‌آموخته دکتری دندان‌پزشکی از دانشگاه تهران همچنین کارشناسی ارشد علوم دفاعی و دکتری مدیریت استراتژیک از دانشگاه عالی دفاع ملی است.
دیدگاه خود را بنویسید